Alles over vatlagering
Waarom gebruikt men tegenwoordig meer dan één enkel vat om whisky te lageren? Dit en veel meer in dit artikel.
Het proces van het afwerken van een whisky op vat omvat het verwijderen van de spirit uit het vat waarin de rijping begon, en het verplaatsen ervan naar een ander vat voor een tweede stint in iets nieuws of anders. Hoewel dit een volledig verwachte gangbare praktijk is geworden, is dat niet altijd het geval geweest. In feite is de afwerking van vaten waarschijnlijk nieuwer dan u zich misschien voorstelt.
Het begin van de vat-afwerking
Afwerking op vat, of secundaire rijping, is iets dat pas vier decennia bestaat. Dr. Bill Lumsden, nu directeur van distilleren en whiskycreatie bij Glenmorangie en Ardbeg , wordt algemeen gezien als een van de eerste beoefenaars en voorstanders ervan.
En door te werken met een uitgebreid assortiment wijnvaten van hoge kwaliteit, en die smaken tot leven te brengen in een aantal releases, is hij zeker een van de belangrijkste krachten die heeft bijgedragen aan het populair maken van de vatafwerking.
Tweede vatlagering traag op gang
Hij was echter niet noodzakelijkerwijs de eerste. Dat eerste uitstapje naar secundaire rijping, althans in de moderne whiskywereld, werd in The Balvenie gemaakt door David Stewart, al jarenlang de meesterblender van de distilleerderij. In 1983 leidde hij de release van Balvenie Classic, een uitdrukking die later zou worden omgedoopt tot Balvenie DoubleWood , en zo ontstond het idee van vatafwerking.
De gewoonte om een whisky in een tweede vat af te werken kwam aanvankelijk traag op gang. Maar zoals bij alle goede ideeën veranderde een straaltje in een stortvloed. Tegenwoordig is het iets dat een eigen leven is gaan leiden en in alle whiskycategorieën voorkomt. In feite heeft de praktijk zich zelfs naar andere geesten vertakt. Maar dat is een verhaal voor een andere dag.
Sherryvaten het meest gebruikt
Sherryvaten zijn veruit het meest gebruikte type vat voor de afwerking. In feite heeft het gebruik van sherryvaten door de Schotse whisky-industrie – niet alleen voor de afwerking, maar voor de volledige rijping – de sherry-industrie grotendeels overeind gehouden tijdens de recessie.
Sherry is uiteraard een versterkte wijn. Maar ook andere versterkte wijnen zijn populair geworden voor vatafwerking, waaronder port en Madeira . Naast versterkte wijnvaten worden er ook gewone wijnvaten gebruikt. Sommige distilleerderijen zullen zelfs vaten van bepaalde variëteiten, regio's of bekende producenten onder de aandacht brengen. En vaten met andere soorten sterke drank kunnen ook worden gebruikt. Dat brengt cognacvaten , geturfde whiskyvaten , rumvaten , tequila en meer in beeld. Bier ? Reken maar. Cider ? Waarom niet! Hoe zit het met ahornsiroop of koffie die er toe doet? Als je het in een ton kunt gooien, is de sky the limit.
Regelgeving
Ierse whisky heeft min of meer carte blanche voor de rijping en afwerking van de whisky. In Ierland kan elke houtsoort worden gebruikt, niet alleen eikenhout. Bourbon- en Amerikaanse whiskyproducenten genieten ook van een ruime flexibiliteit. Dergelijke afwerkingen moeten echter correct op een etiket worden vermeld. Het wordt bijvoorbeeld niet langer alleen maar ‘bourbon’ genoemd, maar eerder ‘bourbon afgewerkt in sherryvaten’. Niettemin is dit product nog steeds een bourbon, ook al moet de etikettering ervan worden gewijzigd.
Hoewel Schotse whisky lange tijd strenger is geweest, heeft een wijziging in de regelgeving van de categorie een paar jaar geleden het mogelijk gemaakt dat er steeds meer soorten vaten kunnen worden ingezet. Nu zijn eikenhouten vaten toegestaan waarin vroeger de meeste sterke drank, wijn en bier zaten, behalve die gemaakt van of met steenvruchten, of die waaraan fruit of andere smaakstoffen of zoetstoffen zijn toegevoegd na fermentatie of distillatie. De Schotse regelgeving verbiedt echter nog steeds in grote lijnen het gebruik van cidervaten. Ook verboden zijn vaten die geen verband houden met het ‘traditionele proces voor de betreffende alcoholische drank’. Daarom zijn de vaten die gebruikt worden om gin te rijpen ook uit.
Het afwerkingsproces voor whisky kan een dag duren, maar ook jaren. Er is geen bepaling over hoe lang een secundaire rijpingsperiode kan zijn. Als de afdronkperiode echter net zo lang duurt als de initiële rijping, of langer, komt dit naar voren als de meer dominante kracht in plaats van de integratie van een subtiele nieuwe smaak of kwaliteit, wat meer overeenkomt met de oorspronkelijke bedoeling van het proces.
